आज श्रावण शुक्ल पञ्चमीका दिन देशभर नागपञ्चमी पर्व श्रद्धा र भक्तिपूर्वक मनाइँदैछ। हिन्दू धर्म अनुसार नागदेवतालाई प्रकृति र जीवनचक्रको अभिन्न अंग मानिन्छ। यो पर्वले जल, माटो, र वातावरणसँग सन्तुलित सम्बन्धको सन्देश दिन्छ।
यस दिनलाई विशेष रूपमा सर्पहरूको पूजा गरी मनाइन्छ, जसले जैविक विविधताको संरक्षण र पर्यावरणीय सन्तुलनको महत्त्वलाई स्मरण गराउँछ। आज घरको मूलढोकामा नागको चित्र टाँस्ने, दूध, अक्षता, दुबो, फूल चढाउने परम्परा छ। यसले घरमा सुख, समृद्धि र सुरक्षा आउने विश्वास गरिन्छ।
नयाँ चलन र जनचेतना अभियान
यस वर्ष विभिन्न स्थानमा नागपञ्चमीलाई प्रकृति संरक्षणसँग जोडेर मनाउने प्रयास भइरहेको छ। काठमाडौं, भक्तपुर, ललितपुरलगायतका शहरमा वातावरणविद्हरूले नागपञ्चमीको अवसरमा ‘सर्पसंरक्षण जागरूकता अभियान’ सञ्चालन गरेका छन्।
विद्यालय र समुदाय स्तरमा कार्यशाला, चित्रकला प्रतियोगिता र वृक्षरोपण कार्यक्रमहरू आयोजना गरिएको छ।
सांस्कृतिक पक्षसँगै वैज्ञानिक चेतना
सर्पहरू कृषि प्रणालीमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने जनावर हुन्। बाली खाइदिने मुसा जस्ता जीव नियन्त्रणमा राख्न उनीहरूको योगदान महत्त्वपूर्ण छ। धार्मिक आस्थासँगै वैज्ञानिक दृष्टिकोणबाट पनि नागपञ्चमीले प्रकृतिप्रति सम्मान र संरक्षणको भावना जगाउने काम गरेको छ।
निष्कर्षमा, नागपञ्चमी केवल धार्मिक पर्व होइन, यसले पर्यावरणीय सन्तुलन, सहअस्तित्व र जैविक विविधताको संरक्षणमा पनि योगदान पुर्याउने सन्देश दिन्छ। यस्तो पर्वले हामीलाई हाम्रो संस्कृतिसँगै पृथ्वीप्रतिको कर्तव्य पनि सम्झाइरहेको हुन्छ।