काठमाडौं, साउन २५ — भाद्र कृष्ण प्रतिपदाका दिनदेखि अष्टमीसम्म आठ दिनसम्म मनाइने परम्परागत सांस्कृतिक पर्व गाईजात्रा आज काठमाडौं उपत्यकालगायत विशेषगरी भक्तपुरमा परम्परागत झाँकी, नाचगान, प्रहसन र श्रद्धाञ्जली कार्यक्रमसहित धुमधामका साथ मनाइँदैछ।
भक्तपुरको विभिन्न टोल, गल्ली र चोकहरूमा आज बिहानैदेखि गाई वा गाईको स्वरूपमा सिँगारिएका बालबालिका र मानिसहरूको नगर परिक्रमा सुरु भएको छ। एक वर्षभित्र दिवङ्गत भएका आफन्तको सम्झनामा श्रद्धालुहरूले दूध, फलफूल, चिउरा, दही, रोटी लगायतका सामग्री लिएर श्रद्धा प्रकट गरिरहेका छन्।
धार्मिक विश्वास अनुसार, आजको दिन नगर परिक्रमा गराइएका गाई वा गाईका स्वरूप समातेका मानिसहरूलाई दिवङ्गत आत्माहरूले वैतरणी पार गर्न सहयोग मिल्छ भन्ने मानिन्छ।
इतिहास अनुसार, मल्लकालीन राजा प्रताप मल्लले पुत्रशोकमा डुबेकी रानीको मन सम्हाल्न जनतालाई आफन्त गुमाएका नाममा गाई निकालेर नगर परिक्रमा गराउन आदेश दिएका थिए। त्यसपश्चात् सुरु भएको गाईजात्रा अहिले हास्यव्यङ्ग्य, सामाजिक यथार्थ चित्रण र सांस्कृतिक झल्कोका रूपमा विकसित हुँदै आएको छ।
भक्तपुरमा गाईजात्रा विशेष मौलिकता र परम्परागत शैलीमा मनाइन्छ। यहाँ प्रस्तुत गरिने लाखे नाच, भैरव नाच, तः म्हा नाच, विभिन्न झाँकी र स्थानीय कलाकारद्वारा प्रस्तुत हास्यव्यङ्ग्यले जात्रालाई थप आकर्षक बनाएको छ।
आज गाईजात्राका अवसरमा काठमाडौं उपत्यकामा सार्वजनिक बिदा दिइएको छ भने हाँस्य कलाकारहरूले पनि सामाजिक विकृति र विसङ्गति उजागर गर्ने कार्यक्रममार्फत गाईजात्राको महत्वलाई अझ सशक्त बनाएका छन्।
गाईजात्रा पर्व काठमाडौँ, भक्तपुर, पाटनसहित बनेपा, पनौती, हेटौँडा, पोखरा, धरान, इलामजस्ता सहरहरूमा नेवार समुदायद्वारा विशेष उत्साहपूर्वक मनाइँदैछ।
सम्बन्धित विषयहरू:
-
गाईजात्रा: धार्मिक आस्था र सामाजिक व्यङ्ग्यको संगम
-
भक्तपुरको मौलिक पर्व परम्परा
-
हास्यव्यङ्ग्यमार्फत सामाजिक चेतना अभिव्यक्त गर्ने चलन