काठमाडौं, साउन २५ — आज भाद्र कृष्ण प्रतिपदा का दिन काठमाडौं उपत्यकामा परम्परागत सांस्कृतिक पर्व गाईजात्रा हर्षोल्लासका साथ मनाइँदैछ। पर्वको अवसरमा सरकारले काठमाडौं उपत्यकाभित्र सार्वजनिक बिदा दिएको छ।
गाईजात्रा विशेषगरी नेवार समुदायमा मनाइने सांस्कृतिक पर्व हो, जसमा एक वर्षभित्र दिवङ्गत भएका आफन्तहरूको सम्झनामा गाई वा गाईको स्वरूपमा सिँगारी नगर परिक्रमा गराइन्छ।
इतिहास अनुसार, मल्ल वंशका राजा प्रताप मल्लले आफ्नो नाबालक छोराको निधनपछि शोकमा परेकी महारानीलाई सान्त्वना दिन गाईजात्राको प्रचलन सुरु गराएका थिए। उनले राजधानीवासीलाई दरबार अगाडि दिवङ्गत आफन्तको सम्झनामा गाई निकाल्न निर्देशन दिएपछि यो परम्परा फैलिएको मानिन्छ।
आजको दिन यमराज, अर्थात् मृत्युका देवताको पूजा–अर्चना गरी दिवङ्गत आत्माहरूको शान्तिका लागि प्रार्थना गरिन्छ।
जात्राको क्रममा गाईलाई अगाडि राखेर, गाई नभएमा सिँगारिएका कुमार केटाहरूलाई गाईको प्रतीकका रूपमा अघि लगाइन्छ।
साथै, रङ्गीचङ्गी पोशाक, मुखुण्डो, बाजागाजा, ध्वजापताका र दिवङ्गत आफन्तको तस्बिरसहितको झाँकी काठमाडौंको विभिन्न भागमा देखिन्छ। हास्यव्यङ्ग्य, सामाजिक प्रहसन र परम्परागत नाचगानसहितको यो जात्राले राजधानीमा विशेष उत्सवको माहोल बनाएको छ।
हाल गाईजात्रा काठमाडौं, भक्तपुर र ललितपुरमा विशेष महत्वका साथ मनाइन्छ भने देशका अन्य नेवार बस्ती भएका सहरजस्तै बनेपा, पनौती, धरान, पोखरा, हेटौँडा आदि स्थानहरूमा पनि यो पर्व विधिपूर्वक मनाइँदै आएको छ।
सम्बन्धित विषयहरू:
-
गाईजात्रा पर्वको ऐतिहासिक पृष्ठभूमि
-
नेवार समुदायको सांस्कृतिक धरोहर
-
हास्यव्यङ्ग्य र सामाजिक सन्देशसहितको जात्रा