काठमाडौं ।
नेपाली कांग्रेसले लामो समय देखिएको महाधिवेशनसम्बन्धी विवादपछि पुस २६–२८ गते नियमित महाधिवेशनको कार्यतालिका अघि सारेको छ । निर्णय सर्वसम्मत् भए पनि महामन्त्री गगन थापाको ‘फरक मत’ सार्वजनिक भएपछि विवाद अन्त्य भएको छैन भन्ने संकेत स्पष्ट देखिएको छ । थापाले विशेष अधिवेशनको सम्भावना अझै बाँकी रहेको ठहर गरेका छन् ।
महाधिवेशन नजिकिँदै, तर संस्थापनमै दुई गुट
सदस्यता विवाद मिलाउन सके महाधिवेशन तोकिएको समयमा हुने विश्वास कांग्रेसभित्र छ । संस्थापन–इतरतर्फबाट अघिल्लो महाधिवेशनमा सभापति शेरबहादुर देउवालाई कडा चुनौती दिएका डा. शेखर कोइराला पुनः उम्मेदवार हुने घोषणा गरिसकेका छन् ।
तर संस्थापन पक्षभित्र भने देउवाको उत्तराधिकारी को भन्ने प्रश्नमा स्पष्ट दुई गुट बनिसकेका छन् ।
कार्यवाहक सभापति भएकै कारण पूर्णबहादुर खड्का स्वाभाविक दावेदार मानिएका छन् । उनलाई संस्थापनकै ठूलो वर्गको साथ छ । तर गत फागुनयता देउवालाई उत्तराधिकारी घोषणा गर्न दबाब दिने ‘सात भाइ’ समूहले खड्कालाई सम्भावित सूचीमै नराखेको देखिन्छ । यहीबेलादेखि देउवा समीकृत समूहभित्र विभाजन झनै प्रस्टियो ।
‘सात भाइ’को दबाब– सहमति गरेर नाम ल्याउनू
सात नेताहरूले देउवालाई आफ्नो टिमबाट आधिकारिक उमेदवार टुंग्याउन निरन्तर दबाब दिए । तर देउवाले “तपाईंहरूबीच सहमति बनाएर साझा नाम ल्याउनुहोस्, जेसुकै ल्याए पनि म साथ दिन्छु” भनाइ दोहोर्याइरहे ।
गत फागुनमै देउवाले ०८३ असार अगाडि महाधिवेशन हुँदैन र उमेदवार पनि घोषणा नहुने बताइरहेका थिए । एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीसँग भएको सहमतिअनुसार असारसम्म ओली प्रधानमन्त्री रहने, त्यसपछि देउवा नेतृत्वमा चुनावी सरकार बन्दैजाने सहमतिले देउवाले आफू त्यतिबेलासम्म सभापतिमा रहने बुझाइ बनाएका थिए ।
तर जेनजी आन्दोलनले राजनीतिक समीकरण नै हलुकासँग हल्लाइदियो—देउवा–ओली सहमति भंग भयो, देउवा दम्पतीमाथि आक्रमणसम्म भयो र देउवाले नेतृत्व हस्तान्तरणको दबाब तीव्र रूपमा महसुस गरे ।
यतिबेला देउवाले खड्कालाई कार्यवाहक बनाएर उपचारका लागि सिंगापुर गएको घटनाले संस्थापनभित्रको शक्ति सन्तुलन फेरि बद्लियो ।
क–कसभन्दा छन् आकांक्षी ?
सात भाइ समूहमा विजयकुमार गच्छदार र डा. प्रकाशशरण महतबाहेक सबैले सभापति आकांक्षा राखेका छन् ।
गोपालमान श्रेष्ठले ‘सबैभन्दा सिनियर’ भएकै कारण आफू सभापतिका लागि उचित व्यक्तित्व भएको दाबी गर्दै टिम बनाउन सकिने प्रस्ताव अघि सारे । तर त्यो प्रस्ताव समूहभित्र खासै चर्चामा परेन ।
त्यसबाहेक—
नियमित कि विशेष ? संस्थापनमै द्विविधा
महामन्त्रीहरूको नेतृत्वमा विशेष महाधिवेशन प्रस्ताव दर्ता भएपछि कांग्रेसभित्र नियमित कि विशेष—त्यो नै नयाँ विवाद बन्यो ।
पुसमा महाधिवेशन गर्ने कि वैशाखमा भन्ने प्रश्नमा संस्थापन नै दुई धारमा बाँडियो । सात भाइ समूहका धेरै नेता वैशाख पक्षमा उभिएका थिए, भने कार्यवाहक सभापति खड्का, रमेश लेखक, रमेश रिजाललगायतको समूह पुसको पक्षमा थियो ।
यो विवादमा मुद्दा खड्का पक्षले जितेपछि उनीहरू देउवाले आगामी महाधिवेशनमा पूर्णबहादुर खड्काकै नेतृत्वमा टिम अघि सार्ने दाबी गर्छन् ।
एक संस्थापन–नजिक केन्द्रीय सदस्यका शब्दमा—
“सात भाइले खड्कालाई अलग राखेर देउवालाई दबाब दिँदा पुस–वैशाखको विवाद चर्किएको हो । अब कार्यवाहक भएकाले खड्काको दाबी झन् मजबूत भएको छ । तर सिटौला र निधि यसमा सहमत छैनन् ।”
निधि र सिटौला सक्रिय, टिमभित्र नयाँ शक्ति–केन्द्र
स्रोतहरूको दाबी अनुसार निधि र सिटौला नै देउवाको आधिकारिक उमेदवार बन्न ‘कस्सिएको’ समूहका अगाडि छन् । बाँकी आकांक्षीहरू भने त्यति सक्रिय नभएको बुझाइ छ ।
सर्वसम्मत कार्यतालिका सार्वजनिक भएपछि मंसिर १६ मा निधिले देउवासँग भेटेर “तपाईंले कसैलाई आश्वासन त दिनुभएन ?” भनेर सोधेका रहेछन् ।
जवाफमा देउवाले–
“मैले कसैलाई पनि बचन दिएको छैन । तपाईंहरू आपसमा छलफल गर्नुस्, सहमतितिर लाग्नुस्”—भनेको निधिको भनाइ छ ।
अन्तिम प्रश्न : देउवाको मन कसतर्फ ?
महाधिवेशन नजिकिँदै गर्दा संस्थापनपक्षमै दुई मोर्चा बनेसँगै अब प्रश्न के हो भने—
देउवाको आधिकारिक उमेदवार पूर्णबहादुर खड्का हुने कि सात भाइ समूहले अघि सार्ने अर्को अनुहार ?
अहिलेसम्म देउवाले नाम टुंग्याएका छैनन्, तर कार्यवाहक जिम्मेवारी खड्कालाई दिएको, मुद्दामा खड्का पक्षको जित र देउवाको पुरानो विश्वसनीयतासम्बन्धी समीकरण हेर्दा—
खड्काको दाबी कमजोर छैन।
तर सात भाइ समूह एकजुट भई साझा नाम ल्याउन सके त्यो समीकरण फेरिन पनि सक्छ ।
कांग्रेसभित्रको उत्तराधिकार–लडाइँ महाधिवेशन नजिकिँदै झनै रोचक मोडतर्फ उन्मुख छ।
