कुशेश्वर मन्दिर क्षेत्रमा बाढीको प्रभाव: संरचना जोखिममा

कला / साहित्य

गृहपृष्ठ
कला / साहित्य

कुशेश्वर मन्दिर क्षेत्रमा बाढीको प्रभाव कुशेश्वर मन्दिर क्षेत्रमा बाढीको प्रभाव: संरचना जोखिममा संरचना जोखिममा

नेपालकभर बुधबार, साउन ८, २०८२

सिन्धुली– सिन्धुली, रामेछाप र काभ्रेको संगमस्थल कुशेश्वर महादेव मन्दिर क्षेत्रमा हालैको बाढीले गम्भीर असर पुर्‍याएको छ। रोशी र सुनकोसी नदीको उच्च वहावले मन्दिर परिसर वरिपरिका संरचनाहरू कटानमा परेका छन् भने मन्दिर र गुरुकुलसमेत जोखिममा छन्।

गत असारमा परेको अविरल वर्षाका कारण नदीको बहाव नियन्त्रणभन्दा बाहिर गएपछि मन्दिर क्षेत्रको साढे ८० प्रतिशत भूभाग कटानमा परेको बताइएको छ। स्थानीय बासिन्दा र तीर्थयात्रीहरूका अनुसार, रातारात नदीले आफ्नो धार परिवर्तन गरी मन्दिरतर्फ प्रवेश गरेको थियो।

बाढीका बेला मन्दिरमा अध्ययनरत ३३ जना विद्यार्थी र गुरुजनहरू नदीको बिचमा अलपत्र परेका थिए। उनीहरूलाई नेपाली सेना, प्रहरी र स्थानीयवासीहरूको संयुक्त प्रयासमा उद्धार गरिएको थियो।

धार्मिक र ऐतिहासिक महत्त्व
कुशेश्वर मन्दिर हिन्दू र बौद्ध धर्मावलम्बीहरूको साझा तीर्थस्थल हो। हिमवत्खण्डमा वर्णित ६४ शिवलिङ्गमध्ये ‘आदिलिङ्ग’को रूपमा मानिने यो मन्दिरको ऐतिहासिक उल्लेख प्राचीन ग्रन्थहरूमा पाइन्छ। यहाँ हरेक वर्ष शिवरात्रि, बालाचतुर्दशी, हरितालिका तिज लगायतका पर्वमा भव्य मेला लाग्ने गर्दछ।

संरक्षणमा चुनौती
स्थानीय निकाय र प्रदेश सरकारद्वारा स्थलगत अध्ययन गरिए पनि संरचना संरक्षणका लागि हालसम्म पर्याप्त कार्य अगाडि बढ्न सकेको छैन। स्थानीयवासीहरू भन्छन् – “हामी आफ्नै लगानीमा संरक्षणको प्रयास गरिरहेका छौं, तर सरकारी सहयोगबिना सम्भव छैन।”

पर्यटनको सम्भावना
विश्वामित्र ऋषिको तपोभूमिका रूपमा मानिने यस क्षेत्र नजिकै रहेको विश्वामित्र गुफा, गुम्बा, संस्कृत पाठशाला र शक्तिपीठ खाँडादेवी मन्दिरजस्ता स्थलहरूलाई समेटेर धार्मिक पर्यटन प्रवर्द्धन गर्न सकिने विज्ञहरूको सुझाव छ।

निष्कर्ष
कुशेश्वर मन्दिर क्षेत्र प्राकृतिक, धार्मिक र ऐतिहासिक दृष्टिले अतुलनीय सम्पदा हो। तर, वातावरणीय चुनौती र सरकारी उदासिनताले यसको अस्तित्व नै संकटमा परेको छ। यो स्थलको दिगो संरक्षण र प्रवर्द्धनका लागि तत्काल ठोस कदम आवश्यक छ।