काठमाडौं, साउन — प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले चालु आर्थिक वर्षमा नेपालको निर्यात ऐतिहासिक रूपमा वृद्धि भएको बताएका छन्। सामाजिक सञ्जालमार्फत प्रधानमन्त्री ओलीले दिएको जानकारी अनुसार, चालु वर्षमा नेपालले २ खर्ब ७७ अर्ब ३ करोड २ लाख रुपैयाँ बराबरको वस्तु तथा सेवाको निर्यात गर्न सफल भएको छ।
उनका अनुसार, अघिल्लो आर्थिक वर्षमा निर्यात १ खर्ब ५२ अर्ब ३८ करोड १२ लाख रुपैयाँ बराबरको थियो। यो तथ्याङ्कको आधारमा ओलीले निर्यातमा ८१.८० प्रतिशतले वृद्धि भएको दाबी गरेका छन्।
प्रधानमन्त्री ओलीले लेखेका छन्, "यस वर्ष निर्यातमा इतिहासकै उच्च बिन्दु हासिल भएको छ। हाम्रो सरकारले यो क्षेत्रमा प्रभावकारी नीति ल्याएको प्रमाण यही आँकडा हो।"
अर्थ मन्त्रालयले पनि निर्यात वृद्धिलाई सकारात्मकरूपमा लिँदै सरकारी नीतिहरूले सही दिशा लिएको जनाएका छन्। तर, निर्यातमा भएको यो वृद्धिको प्रकृतिबारे केही विशेषज्ञहरूले भिन्न मत राखेका छन्।
वृद्धिको कारण: उत्पादन कि प्रक्रिया?
व्यापार विज्ञ रवि सिंह सैंजुका अनुसार, "निर्यातको आकार हेर्दा छलाङ लागेको देखिन्छ। तर व्यापार अनुपात (आयात र निर्यातको अनुपात) ९.५ प्रतिशतबाट घटेर ६.५१ प्रतिशतमा झरेको छ, जसले समग्र व्यापार घाटा अझै ठूलो रहेको संकेत गर्छ।"
उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयका पूर्व सहसचिव सैंजु भन्छन्, "कागजमा हेर्दा निर्यात वृद्धि राम्रो देखिए पनि वास्तविकतामा सूर्यमुखी, पाम र भटमास तेलको निर्यातले मात्र कुल निर्यातको ४४ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ।"
उनले थप स्पष्ट पारे, "यी तेलहरू नेपालमा उत्पादन भएर होइन, अन्य देशबाट आयात गरी प्याकिङ गरेर भारत निर्यात गरिएको हो। भारतले केही तेलको आयातमा कर बढाएपछि नेपालबाट सस्तो दरमा ती वस्तु पठाउन सहज भएको हो।"
निष्कर्ष
प्रधानमन्त्रीको निर्यात वृद्धिको दाबी तथ्याङ्कमा आधारित भए पनि, यसका पछाडि रहेको यथार्थ र संरचनागत कमजोरी पनि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण छन्। दीर्घकालीन रूपमा निर्यात वृद्धि दिगो बनाउनका लागि उत्पादनशीलता, गुणस्तर, र नवप्रवर्तनमा ध्यान दिनु आवश्यक देखिन्छ।