काठमाडौं, साउन – प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले चालु आर्थिक वर्षमा नेपालको निर्यातमा ऐतिहासिक वृद्धि भएको दाबी गरेका छन्। उनका अनुसार, चालु आर्थिक वर्षमा नेपालले कुल २ खर्ब ७७ अर्ब ३ करोड २ लाख रुपैयाँ बराबरको वस्तु तथा सेवा निर्यात गर्न सफल भएको छ।
ओलीले सामाजिक सञ्जालमार्फत जानकारी दिंदै भने, “हामी सरकारमा आउनुअघि अघिल्लो वर्ष कुल निर्यात १ खर्ब ५२ अर्ब ३८ करोड १२ लाख रुपैयाँ थियो। अहिले त्यो बढेर ८१.८० प्रतिशत ले वृद्धि भएको छ। यो नेपाली निर्यात इतिहासकै उच्च बिन्दु हो।”
व्यापार सन्तुलनमा सुधारको संकेत
निर्यात वृद्धिको यो दरलाई अर्थ मन्त्रालयले सरकारको नीति सही दिशामा उन्मुख भएको प्रमाणका रूपमा व्याख्या गरेको छ। अर्थशास्त्री तथा व्यापार विज्ञ रवि सिंह सैंजू का अनुसार, “अघिल्लो वर्ष व्यापार अनुपात (निर्यातको तुलनामा आयात) ९.५ प्रतिशत थियो भने अहिले त्यो घटेर ६.५१ प्रतिशत मा झरेको छ। अंकका आधारमा हेर्दा निर्यातमा सुधार देखिएको छ।”
तेलकै भरमा निर्यात वृद्धि?
तर यो निर्यात वृद्धिको गुणात्मक पक्ष भने केही चुनौतीपूर्ण रहेको बताउँछन् सैंजू। उनका अनुसार, “सूर्यमुखी, पाम र भटमास तेलजस्ता खाद्य तेलहरुको निर्यातले कुल निर्यातको ४४ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ। भारतले अन्य मुलुकबाट तेल आयातमा कर बढाएपछि नेपाल हुँदै तेल निर्यात बढेको हो।”
उनले थप स्पष्ट पारे, “यो उत्पादन र गुणस्तरमा सुधार भएर आएको निर्यात होइन। अन्य देशबाट आयात भएको तेललाई नेपालमा प्याकिङ गरेर भारत पठाउने प्रवृत्तिले मात्र निर्यातको आकार बढेको हो।”
निष्कर्ष
निर्यातको परिमाणले सकारात्मक संकेत दिए पनि यसको आधारभूत संरचना र दीर्घकालीन टिकाउपनमा सुधार आवश्यक रहेको विश्लेषकहरूको सुझाव छ। उत्पादनशीलता, गुणस्तर सुधार, र स्वदेशी वस्तुको प्रतिस्पर्धात्मकता बढाउनु दीर्घकालीन निर्यात वृद्धिको लागि अनिवार्य छ।